KYTHERACE
Σώζοντας τους Σπόρους: Διαφυλάσσοντας την αγροβιοποικιλότητα στα Κύθηρα
Η ποικιλία των καλλιεργειών και των τοπικών ποικιλιών σε κάθε τόπο αποτελεί τη βάση για ένα υγιές και ανθεκτικό αγροδιατροφικό σύστημα¹. Αυτές οι μοναδικές ποικιλίες συνδέονται με εμβληματικά τοπικά προϊόντα και τη ζωντανή μας κληρονομιά, ενώ συμβάλλουν στην αειφόρο αγροτική ανάπτυξη και τη διαφοροποίηση του γαστρονομικού χαρακτήρα του κάθε τόπου.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η ποικιλία των καλλιεργούμενων ειδών και ποικιλιών έχει συρρικνωθεί παγκοσμίως λόγω πολλών παραγόντων, όπως η εντατικοποίηση της γεωργίας. Χαρακτηριστικό είναι πως το 66% της φυτικής παραγωγής σήμερα προέρχεται μόνο από εννέα είδη, αν και ιστορικά έχουν καλλιεργηθεί πάνω από 6.000. Στην Ελλάδα, η καλλιέργεια τοπικών ποικιλιών έχει σχεδόν εξαφανιστεί². Μόλις το 1% των αγροτικών εκτάσεων της χώρας καλλιεργείται με παραδοσιακές ποικιλίες³, ενώ αναμένεται να χαθούν πολλές ακόμα ποικιλίες, αφού ο μέσος όρος ηλικίας των καλλιεργητών που τις διατηρούν είναι πολύ μεγάλος4.
Ο φυτικός πλούτος των Κυθήρων είναι σημαντικός, με 820 είδη από τα οποία τα 55 είναι ενδημικά, όπως καταγράφηκαν από προηγούμενη μελέτη του MedINA5. Γνωρίζουμε επίσης για τις μπαμπακίες και το πλήθος των τοπικών ποικιλιών που ευδοκιμούσαν στους ξερικούς αυτούς λαχανόκηπους. Πολλές από αυτές τις παραδοσιακές ποικιλίες τομάτας, κολοκυθιού, πεπονιού, καρπουζιού, αμπελοφάσουλου, ατζουριού και άλλων λαχανικών και φρούτων έχουν χαθεί ή σχεδόν εξαφανιστεί. Το ίδιο συμβαίνει με ποικιλίες οσπρίων, όπως τα τοπικά λαθίρια (Lathyrus ochrus)6 και τα μαναρόλια, αλλά και οπωροφόρα όπως τα μηλοροδάκινα, οι μαστοί της Αφροδίτης κ.ά.
Το έργο KYTHERACE, που προέρχεται από τον συνδυασμό των λέξεων KYTHERA (Κύθηρα) και LANDRACE (τοπική ποικιλία) έχει σκοπό τη διαφύλαξη των τοπικών ποικιλιών του νησιού με στοχευμένες δράσεις. Θα γίνει συντονισμένη προσπάθεια μεταφοράς τεχνογνωσίας από τη Λήμνο, και το έργο LEMRACE, στα Κύθηρα, με την υποστήριξη του Iδρύματος Α.Γ. Λεβέντη, κεφαλαιοποιώντας την εμπειρία προηγούμενων εγχειρημάτων όπως το Terra Kytheria.
Στο πλαίσιο του έργου, θα πραγματοποιηθούν δύο αποστολές στα Κύθηρα για την καταγραφή των τοπικών ποικιλιών και των παραδοσιακών και νέων μεθόδων καλλιέργειας τους, καθώς και συλλογή σπόρων. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί η «Κιβωτός Σπόρων Κυθήρων», μία μικρής κλίμακας κοινοτική τράπεζα σπόρων με όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό για τη λειτουργία της. Η τράπεζα αυτή θα φιλοξενήσει τις πρώτες καταχωρήσεις τοπικών ποικιλιών. Η προσπάθεια θα συνοδευτεί από ένα σύντομο πρακτικό οδηγό για τη συλλογή, διαχείριση και φύλαξη των σπόρων.
Στην καρδιά του έργου είναι οι τοπικές συνέργειες. Θα συνεχιστεί η αποτελεσματική συνεργασία με το Κυθηραϊκό Ίδρυμα Πολιτισμού & Ανάπτυξης (ΚΙΠΑ), όπως και με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς του νησιού. Μέσω της πρωτοβουλίας αυτής θα σχηματιστεί ένα ενεργό δίκτυο διατηρητών των τοπικών κυθηραϊκών ποικιλιών.
Ήρθε η ώρα να ενεργήσουμε συλλογικά για το μέλλον της αγροδιατροφής του νησιού μας! Σας προσκαλούμε να επικοινωνήσετε μαζί μας για οποιεσδήποτε πληροφορίες έχετε για τις τοπικές ποικιλίες του νησιού και τους παραδοσιακούς τρόπους καλλιέργειας. Μπορείτε επίσης να γίνετε κι εσείς διατηρητής, όπως και να καταθέσετε σπόρους για να καταχωρηθούν στην τοπική τράπεζα σπόρων.
Το έργο “KYTHERACE – Σώζοντας τους Σπόρους: Διαφυλάσσοντας την αγροβιοποικιλότητα στα Κύθηρα” χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη.
